Karagöz ve Hacivat Hakkında Kısa Bilgi

Gerçekte yaşayıp yaşamadıkları kesin olarak bilinmeyen Karagöz ve Hacivat; kukla benzeri iki boyutlu çizimlerin perde önünde oynatıldığı ve arka plandan perdeye yansıtılan ışık sayesinde öndeki seyirciler tarafından görülebildiği bir gölge oyunudur. Karşılıklı atışmaya ve taklide dayanan bir tür tiyatro gösterisi olarak da tanımlanabilen bu gölge oyunu, Osmanlı döneminde yaşanan ve toplumu alakadar eden birçok olayı konu alır. İmparatorluk bünyesinde bulunan neredeyse her milletten karakterin yer aldığı oyun, her sosyal ve ekonomik kesimden insana hitap edecek kadar geniş içeriklidir. Özellikle Karagöz sadece meşhur bir gölge oyunun başrol karakteri olmakla kalmamış, aynı zamanda oyuna da adını vermiştir. Bu oyunu oynatan ustalara Hayalbaz, oyun sırasında ustaya yardımcı olan çıraklara ise Dayrezen
ya da Yardak denir. Bugün bilinen tiyatro gösterisi haline, 17. Yüzyıl Osmanlısında gelmiştir. Ancak ne var ki, bu iki karakterle alakalı bilgilerin gerçek olup olmadığı bilinmediği gibi, Osmanlıya gölge oyunun nereden geldiği de net bir şekilde bilinmemektedir.

Karagöz Bazı Oyunlarda Çingene Olduğunu Kendi Ağzıyla Söylemektir

Bilinen en meşhur gölge oyunu olan Karagöz ile Hacivat’ın, Osmanlı topraklarında ortaya çıkmış bir gölge oyununun karakterleri olduğuna dair görüşler vardır. Farklı bir görüşse, Çin medeniyetinin gölge oyununu bulduğu ve sonrasında bu oyunun yakın etkileşimde oldukları Moğollara sonrasındaysa Anadolu’ya göç eden Türk boylarına geçtiği yönündedir. Bu iki farklı teorinin dışında Karagöz Gölge Oyunu Gösterisinin Hindistan’dan gelen çingeneler aracılığıyla Osmanlı kültürüne entegre olduğuna dair görüşler de bulunmaktadır. Bazı oyunlarda Karagöz’ün kendi ağzıyla çingene olduğunu söylemesi Hindistan çingeneleriyle ilişkin teoriyi destekler gibi görünse de, gölge oyunun “kurgusal” bir gösteri olmasından dolayı bu repliklerin hayal ürünü olması veya oyuna sonradan dahil edilmesi de olasıdır.

Bilinen 40’tan Fazla Karagöz ve Hacivat Oyunu Vardır

Adı bilinen, bugüne kadar ulaşmış 50’den fazla Karagöz ile Hacivat karakteri bulunmaktadır. Beberuhi, Çelebi, Kürt, Tiryaki, Laz, Çerkez, Ermeni, Cin, Kastamonulu, Arnavut, Tuzsuz, Zeybek bu karakterlerin yalnızca birkaçıdır. Karagöz ile Hacivat hakkındaki en çok bilinen rivayetse karakterlerin Orhangazi döneminde Bursa’da yaşadığı ve bir cami yapımında çalıştığıdır. Kendileri işten kaytararak çalışmadığı gibi diğer işçilerin de çalışmasına mani olduklarından dolayı Karagöz ile Hacivat’ın kellelerinin vurdurulduğudur. İkiliyi çok seven bir şeyhin ölümlerinin ardından kuklalarını yaptırdığı ve perde arkasında oynatmaya başladığı söylenir. Ancak bahsi geçtiği üzere bu da Karagöz ve Hacivat hakkındaki teorilerden biridir…